- καθαρότητα, χημική
- Ο όρος χ.κ., ή ακριβέστερα βαθμός καθαρότητας, εκφράζει αριθμητικά τη μάζα της καθαρής ουσίας σε σχέση με την ολική μάζα του σώματος. Όλα τα χημικά προϊόντα, φυσικής ή τεχνητής προέλευσης, δεν βρίσκονται στην κατάσταση της απόλυτης καθαρότητας, αλλά περιέχουν σε ποικίλες ποσότητες στοιχεία και ξένες ουσίες, που ονομάζονται ακαθαρσίες ή προσμείξεις. Η παρουσία ακαθαρσιών αποκτά σε πολλές περιπτώσεις ιδιαίτερη σημασία και γι’ αυτό είναι αναγκαίο να γίνεται γνωστή η φύση και η ποσότητά τους. Όταν μια ουσία έχει χ.κ. 99,9%, σημαίνει ότι σε 100 μέρη της ουσίας τα 99,9 είναι καθαρή ουσία, ενώ το υπόλοιπο 0,1 υποδηλώνει μια ακαθαρσία ή το σύνολο των προσμείξεων που υπάρχουν στο σώμα. Αν εξαιρέσουμε τα φυσικά προϊόντα –των οποίων η σύνθεση και η χ.κ. ποικίλουν πολύ και εξαρτώνται από παράγοντες που δεν ελέγχονται– ο βαθμός καθαρότητας είναι αρκετός για να χαρακτηρίσει σε συντομία τα βιομηχανικά χημικά προϊόντα.
Τα προϊόντα που προορίζονται για εργαστηριακή χρήση κατατάσσονται με βάση τον αύξοντα βαθμό χ.κ. ως τεχνικά, καθαρά και αναλυτικά ή χημικώς καθαρά. Τα προϊόντα που προορίζονται για βιομηχανική χρήση χαρακτηρίζονται ως ακατέργαστα, ημικατεργασμένα ή κατεργασμένα και αναλύονται και κατατάσσονται ανάλογα. Άλλα προϊόντα με υψηλότατο βαθμό καθαρότητας κατατάσσονται ως καθαρότατα (κατάλληλα για μικροανάλυση, μικροχημεία) ή ως προϊόντα για ειδική χρήση, ενώ ακολουθεί ο χαρακτηρισμός της χρήσης για την οποία προορίζονται, όπως για παράδειγμα προϊόντα για χρωματογραφία ή για μικροσκοπία (μικροβιολογία, ιστολογία, παθολογία).
Ο βαθμός καθαρότητας ενός χημικού προϊόντος είναι χαρακτηριστικός της πορείας που ακολουθήθηκε για την παρασκευή του, μετά την οποία είναι δυνατόν να ακολουθήσουν διαδοχικοί καθαρισμοί, ώσπου να πραγματοποιηθεί ο επιθυμητός βαθμός καθαρότητας. Οι επεξεργασίες αυτές απαιτούν ειδικές συσκευές (όπως οι συσκευές από άργυρο και λευκόχρυσο) και για τον λόγο αυτό μόνο ορισμένες χημικές βιομηχανίες είναι ειδικευμένες σε αυτές τις βιομηχανικές παρασκευές. Εκείνο που διακρίνει τα προϊόντα αυτά είναι ότι προσδιορίζεται η ακριβής επί τοις εκατό περιεκτικότητά τους και επιπλέον για κάθε πρόσμειξη αναφέρεται πάντοτε η αναλυτική μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για τον προσδιορισμό της. Η ένδειξη για την περιεκτικότητα έχει οικονομική σημασία, γιατί ο βαθμός καθαρότητας καθορίζει και την τιμή, ενώ οι αναλυτικές μέθοδοι επιτρέπουν τον έλεγχο των ακαθαρσιών. Έτσι, στην πράξη ο χημικός έχει τη δυνατότητα να επιλέξει και να ελέγξει με τον καταλληλότερο τρόπο το αντίστοιχο προϊόν για κάθε συγκεκριμένο σκοπό.
Τα προϊόντα για τα οποία απαιτείται ορισμένος βαθμός καθαρότητας έχουν πάντοτε μία ειδική ετικέτα όπου αναγράφεται η ποιότητα και η καθαρότητά τους.
Dictionary of Greek. 2013.